Organen & Systemen

Bij MCAS kunnen verschillende organen en systemen reageren met mestcelreacties omdat mestcellen in het hele lichaam voorkomen.

Darmproblematiek
Mestcellen komen voor in de slijmvliezen binnen het maagdarmkanaal om mensen te beschermen tegen vreemde indringers die via de voeding binnen komen. Wat de oorzaak ook is, bacteriën, allergieën of parasieten, activering van mestcellen in het spijsverteringssysteem kunnen bijdragen aan spijsverteringsklachten zoals opgeblazen buik, misselijkheid, brandend maagzuur, braken, diarree of constipatie en vele verschijnselen meer. Niet iedere MCAS-patiënt heeft spijsverteringsproblemen.

Ondanks dat er geen specifieke buikklachten hoeven te zijn hebben de darmen een essentiële taak op het gebied van het immuunsysteem, de weerstand en de gehele gezondheid en welzijn van ieder van ons. Zo’n 70% van het immuunsysteem bevindt zich in de dikke darm waar tevens het grootste deel van het microbioom zit. Die helpt bij de groei en deling van afweercellen, de barrière tegen ziekteverwekkers.

Darmmicrobioom verstoring
Een evenwichtig darmmicrobioom is essentieel voor een optimale gezondheid, met een goed functionerende spijsvertering en immuunsysteem. We staan er waarschijnlijk helemaal niet bij stil. Verstoring in dit microbioom heeft vele oorzaken.

Glutenovergevoeligheid en sensibiliteit
Bij steeds meer mensen is er een gevoeligheid voor gluten. Dit kan te maken hebben met een coeliakie (gluten intolerantie), een chronische auto-immuun reactie op gluten. Dat ertoe leidt dat de darmwanden beschadigen en voedingsstoffen niet kunnen worden opgenomen wanneer iets met gluten wordt gegeten. Daarnaast de glutensensitiviteit, een steeds vaker voorkomende aandoening waarbij er geen sprake is van coeliakie, het eten van gluten veroorzaakt wel klachten en belast de darmen. Bij het vermijden van gluten verminderen de klachten. Gluteneiwitten komen vooral voor in tarwe, rogge en gerst. Vooral het eten van tarwe geeft bij steeds meer mensen gezondheidsklachten. Een voedingsdagboek is belangrijk om de gevoeligheid op gluten zichtbaar te maken en diagnostische onderzoeken.

Prikkelbare darmsyndroom
Spastische darm of PDS is een veel voorkomende chronische aandoening waarbij de functie van het maag- en darmkanaal, met name de dikke darm is verstoord. PDS wordt geassocieerd met MCAS en kan de symptomen verergeren.

De laatste jaren heeft het FODMAP-dieet goede resultaten bereikt bij PDS. Het FODMAP-dieet is gericht op het weglaten van specifieke voedingstoffen, de korte keten suikers/koolhydraten. Waar veel mensen met darmklachten last van hebben, omdat ze door de darmbacteriën gefermenteerd worden. PDS is vaak een bijkomend symptoom bij MCAS of al een aanwezig symptoom alleen niet iedere MCAS-patiënt heeft PDS.

 

Wat is het lekkende darmsyndroom
Bij een ‘lekkende darm is de doorlaatbaarheid (permeabiliteit) van de darmwand groter dan de bedoeling is. Dit ontstaat doordat kleine ontstekingen (door mestcellen en/of voedselintoleranties) in de darmen de slijmvliezen beschadigen.

Een lekkende darm kun je als het ware vergelijken met een heel fijne zeef, waarvan sommige gaatjes te groot zijn geworden. Het slijmvlies bestaat uit één laag cellen, die los van elkaar liggen maar met elkaar verbonden zijn door een vezelstructuur, de zogenaamde tight junctions. Deze zijn te vergelijken met schuifdeuren, die de opdracht hebben ongewenste stoffen uit de darminhoud en te grote brokstukken voedsel tegen te houden.

Bij een leaky gut is de tight junctions functie beschadigt en staat te veel open. Hierdoor komen er grotere voedingsstoffen, eiwitten en ongewenste stoffen in de darmwand terecht. Daar zitten mestcelen die op de indringers reageren waardoor er een ontstekingsreactie ontstaat die klachten geeft.

Oorzaken van een verstoring darmmicrobioom
Voedselintoleranties, pesticiden en vele andere triggers verstoren het natuurlijk evenwicht in de darmen. Veelvuldig en langdurig antibioticagebruik spelen tevens een rol want deze doden ook de goede bacteriën. Daarnaast het voedingspatroon: tekorten aan vitaminen en mineralen door ongezonde voeding, de hoge inname van; suikers, alcohol, koolhydraten, gluten, bewerkte en kant- en klaar maaltijden, scherp gekruid eten, vet en gefrituurd, zuivel, blikgroenten, rood vlees, frisdranken, verstoren de gezonde balans in de darmen. Te hoge lectinen (suikerbindende proteïnen) bevattende voeding (rijst, tarwe, spelt, soja) kunnen de darmwand beschadigen en veroorzaken ontstekingen (zie het hoofdstuk lectinen). Schimmels en sommige parasieten leven van suikers en gedijen goed in dit verstoorde milieu.

Te intensief sporten geeft langdurige stressreacties in het lichaam en verstoring van de darmfunctie. Denk daarbij aan langere periodes van intensief sporten bij topsporters en marathonlopers. Voeding, mineralen en vitaminen en ontspanning zijn factoren die het immuunsysteem versterken en het darmmicrobioom gezond houden.
Bij MCAS kan door een verstoring van het darmmicrobioom sprake zijn van over- of ondergewicht.

Medicijnen die invloed hebben op het darmmicrobioom
Verschillende medicijnen beïnvloeden op een negatieve wijze het darmmicrobioom zoals:

• Antibiotica
• Maagzuurremmers
• Ontstekingsremmers; NSAID’s
• Laxeermiddelen
• Corticosteroïden

Bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO)

• Bij een ‘Small Intestinal Bacterial Overgrowth’ (SIBO) is er sprake van een bacteriële overgroei in de dunne darm. Een prikkelbare darm (PDS) en voedselintoleranties geven bij veel mensen op den duur SIBO.
• SIBO veroorzaakt een breed scala aan ongemakkelijke en vaak vervelende symptomen. Het probleem bij een dunne darm met te veel bacteriën is het gegeven dat de bacteriën mee-eten van de essentiële voedingsstoffen. SIBO leidt tot een verminderde opname van voedingstoffen en tekorten omdat de aanwezige bacteriën, voeding, vitaminen en mineralen (vitamine B12, zink, magnesium, mangaan, ijzer) nodig hebben om te overleven. SIBO leidt tot legio symptomen, zoals; extreme gasvorming, een opgeblazen gevoel, vermoeidheid, hoofdpijn, gewichtsverlies, gewrichtsklachten, buikkrampen.
• Veel honger of juist geen eetlust en een verandert ontlastingspatroon, de ene keer diarree, de andere keer constipatie. Vertraagde darmcontracties van de dunne darm zijn het gevolg van een bacteriële ophoping in de dunne darm. De bacteriën produceren gassen die voor een opgeblazen buik, diarree en obstipatie zorgen en vervolgens schade veroorzaken aan het maag- en darmkanaal. Onderliggende oorzaken van SIBO kunnen zijn: ontstekingsremmers, overmatig gebruik van antibiotica, stress, overactieve mestcellen, een tekort aan maagzuur en tekorten aan enzymen.
• Voor het herstellen van leaky gut en SIBO zijn voeding en leefwijze aanpassingen noodzakelijk en opsporen van de oorzaken ervan (schimmels en parasieten) daarover later meer. Er zijn verschillende oorzaken aan de basis van SIBO waarvan MCAS er één van kan zijn.

Stress een grote factor
Stress geeft een verstoring van het microbioom, met name langdurige stress. Bij stress wordt het immuunsysteem geactiveerd en het lichaam heeft glucose nodig om in actie te kunnen komen (vecht-vluchtreactie). Bij langdurige stress wordt er cortisol gevormd. Deze heeft als belangrijke functie eiwitten af te breken om er glucose van te maken. De eiwitten zitten in de spieren en in de darmwand. De eiwitten en vetzuren uit de darmwand worden voor een deel opgeofferd om er suiker van te maken. De darmwand gaat iets ‘open’ staan om sneller de suikers aan het bloed te kunnen leveren om zo snel in actie te kunnen komen. Dit is een systeem dat zich vanzelf weer hersteld wanneer de stress is afgenomen, het gevaar geweken. Maar bij chronische stress blijft de darmwand ‘open’ staan met alle gevolgen van dien.

Parasieten in de darmen
Darmparasieten, eencellige micro-organismen, komen veel meer voor dan dat er wordt gedacht. Sommige mensen dragen een darmparasiet jaren mee zonder dat zij dit door hebben. Zij hebben dan last van vage klachten waaronder vermoeidheid, opgeblazen buik, winderigheid, onregelmatige stoelgang, obstipatie of diarree, zonder een voor hun duidelijke oorzaak. De huisarts test zelden de ontlasting op darmparasieten. Hierdoor wordt een infectie met een darmparasiet snel over het hoofd gezien. Een darmparasiet kan veel schade aanrichten in het lichaam. De klachten lijken verdacht veel op de klachten bij een prikkelbare darm syndroom (PDS). Daarom komt het voor dat ten onrechte de diagnose PDS wordt gesteld. Vooral een MCAS-patiënt kan gevoelig voor darmparasieten zijn. Dit komt met name door de verstoorde darmfunctie, het beschadigde darmmicrobioom ten gevolge van de ontstekingsreacties, de eenzijdige voeding, de lage weerstand, langdurige stres, medicijngebruik en eventueel antibioticagebruik.

Schimmels in de darmen
Parasieten komen bij mensen waarbij het darmmicrobioom verstoord is, vaak samen met een gistachtige schimmel in de darmen voor, zoals de schimmelinfectie Candida albicans.

Candida albicans
Candida albicans is een gist die voorkomt in het lichaam (huid, de mond, de darm, vagina) en in de natuur. Normaliter veroorzaakt Candida geen klachten maar wanneer de omstandigheden veranderen wel. Zoals bij een verstoord darmmicrobioom, voedselintoleranties en een verzwakte weerstand, verzuring door eenzijdige voeding, zwakte in het immuunsysteem, antibiotica gebruik en bij een parasieten besmetting. Witte vloed is de meest bekende, een schimmelinfectie in de vagina die zich uit in abnormale geur en kleur van de afscheiding, jeuk en een branderig gevoel.

Schimmels om ons heen
Schimmels, ze zijn voortdurend om ons heen en komen voor in de lucht, op het land, in het water en in planten. Schimmels hangen bijna altijd in de lucht. Bij een sterke weerstand hebben wij geen hinder van schimmels, mits ze niet in overvloed aanwezig zijn binnen onze leefomgeving. Omdat schimmels bijna altijd aanwezig en om ons heen zijn kunnen de kenmerkende allergiesymptomen het hele jaar optreden. Met vele gevolgen voor de gezondheid.  Schimmels worden gezien als een belangrijke trigger voor MCAS.

Longen en huidproblematiek
Een lichamelijke verstoring kan zich onder andere manifesteren via de huid (eczeem) en/of via de longen (benauwdheid). Bij MCAS is er sprake van verschillende symptomen bijvoorbeeld longen en huid of een combinatie van darmen en huid, dit is persoonsafhankelijk en kan zelfs wisselen in de loop der jaren dat men MCAS heeft.

Regelmatig komt het bij MCAS voor dat het ene orgaan geen klachten geeft en rustig lijkt te zijn, dat vervolgens een ander orgaan gaat opspelen. Vaak denkt men dat een huidprobleem op zichzelf staat en wordt er niet gekeken naar de onderliggende oorzaak.

Huiduitslag en histamine
Histamine kan vrijkomen via de slijmvliezen, het bloed en de huid. Via de slijmvliezen van de ogen zijn de symptomen; rode, tranende, jeukende en/of gezwollen ogen. De slijmvliezen en de oogleden kunnen beiden reacties geven. Via de slijmvliezen van de neus zijn de reacties niesbuien, loopneus, gezwollen neusslijmvlies, jeukende neus.

Histamine kan zich via de huid uiten en urticaria (netelroos of galbulten) veroorzaken. Urticaria en dermatitis worden vaak met elkaar verward. Urticaria is een huiduitslag die vaak heftige jeuk veroorzaakt en zich in korte tijd ontwikkelt. Het begint met rode vlekjes of vlekken en daarna overgaand in verdikkingen. Dermatitis is een ontsteking van de huid met als kenmerk jeuk, schilfering, roodheid, vocht en korstvorming. Dermatitis is vaak een langdurige terugkerende huidaandoening, terwijl urticaria optreedt als reactie op een trigger of allergie, met als kenmerk licht verhoogde, roodachtige, jeukende huid die snel optreedt en snel verdwijnt na de behandeling of het wegnemen van de trigger.

Histamine kan een belangrijke rol spelen bij urticaria. Histamine ligt opgeslagen in de mestcellen in de huid en bij triggers kan deze vrijkomen. Door het vrijkomen van histamine verwijden de bloedvaten zich waardoor de huid rood kleurt en oedeem, jeuk of een brandende, stekende pijn kan geven. Urticaria is een veel voorkomend verschijnsel bij MCAS als reactie op histamine vrijlating vanuit de mestcellen.

 

 

Algemene prikkels die histamine in de huid kunnen vrijmaken

• Fysische prikkels (lichamelijke inspanning, plaatselijke druk op de huid, kou, hitte, zonlicht)
• Bepaalde geneesmiddelen; vooral pijnstillers: ibuprofen varianten, aspirine, morfine, codeïne. Antibiotica: bijvoorbeeld penicilline
• Acute en chronische infecties (vooral veroorzaakt door bacteriën en parasieten)
• Allergie voor voedingsmiddelen (vis, ei, chocolade, pinda, schaaldieren en zure fruitsoorten)
• Voedingsmiddelen met een hoog histaminegehalte, voedingsmiddelen die histamine vrijmaken
• Voedseltoevoegingen (kleurstoffen, conserveringsmiddelen zoals bepaalde benzoaten en smaakversterkers)
• Insectensteken en beten (vlooien, mijten, luizen, muggen, wespen)
• Allergie voor ingeademde producten (schimmelsporen, dierlijke huidschilfers, oplosmiddelen, formaldehyde)
• Contact op de huid met bepaalde stoffen, geurstoffen, planten, rubber/latex, dierlijke eiwitten en crèmes
• Interne ziekten (stofwisselingsziekten, hormonale stoornissen, auto-immuunziekten, spierziekten en reuma)
• Alcohol en stress

Hersenen
Histamine heeft een belangrijke werking in het centrale zenuwstelsel. De concentratie in de gezonde hersenen is zeer laag. Mestcelreacties verhogen de concentratie van histamine in de hersenen wat zich uit in concentratiestoornissen, hersenmist, slapeloosheid (histamine zorgt dat je fit en wakker bent), niet op woorden kunnen komen, vermoeidheid. 

Hart
Er zijn verschillende onderzoeken naar mestcellen bij hartziekten. Deze materie is nog vrij nieuw. De mestcellen liggen net buiten de epitheelcellen die bloedvaten vormen en in gebieden rond de zenuwen en spiercellen. Bij hartfalen en hartspierziekten is het aantal mestcellen sterk verhoogd. Verder onderzoek hierover is nodig. Histamine zorg er onder meer voor dat de hartslag toeneemt en de hartcontractie krachtiger wordt.